به گزارش بیداربورس مسئولان بازار سرمایه با مشاهده وضعیت ریزشی سهام و اعتراض مردم در پی راهکاری، اوراق فروش تبعی را به فعالان و شرکت‌های بورسی معرفی کردند. اوراق فروش تبعی به عنوان بیمه سهامداران خرد عمل کرده و تا حدودی می تواند نگرانی آن ها از بابت از دست رفتن سرمایه و ارزش سهام برطرف کند. در واقع سهامدار با خرید اوراق تبعی، سهام خود را بیمه کرده و ریسک سرمایه‌گذاری خود را به حداقل می‌رساند. در واقع اوراق اختیار فروش تبعی که در ایران به عنوان بیمه کردن سهام از آن یاد میشود، ابزاری است که به‌وسیله آن نوسانات و زیان سهام بیمه میشود.
اوراق تبعی چیست؟
"اوراق اختیار فروش تبعی" در واقع همان طرح بیمه سهام است که توسط شرکت‌ها به فروش میرسد، براساس آن فروشنده که همان شرکت منتشرکننده است، متعهد میشود تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخصی که اصطلاحاً به آن “قیمت اعمال” میگویند در تاریخ معین یا همان “تاریخ اعمال” از سهامدار خریداری کند. اوراق بیمه سهام طرحی است که علاوه بر تضمین اصل سرمایه افراد، سودآوری را برای سرمایه‌گذاران تضمین می‌کند.
تفاوت اوراق تبعی سهام با اوراق اختیار فروش
تفاوت اصلی اوراق تبعی سهام با اوراق اختیار فروش در این است که اوراق تبعی شرط مالکیت سهام را داراست، اما در اختیار فروش، دارنده اختیار فروش نیازی به داشتن سهم ندارد. در حقیقت اختیار فروش از کاهش قیمت سهام سود می‌برد و از افزایش آن زیان، اما اختیار تبعی در مقابل کاهش قیمت سهام زیانی نمی‌بیند، زیرا حق دارد، اختیار خود را اعمال کند، اما در مقابل افزایش قیمت آن میتواند از حق خود استفاده نکرده و عقلا نیز از این حق استفاده نمی‌کند و میتواند آن را در بازار بفروشد.
اولین اوراق تبعی کی منتشر شد؟
طرح اوراق تبعی در تاریخ ۱۶ مرداد سال ۹۱ به عنوان «عرضه اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران» به تصویب شورای عالی بورس رسید و اجرایی شد. کارشناسان معتقدند این ابزار، راه‌حل مناسبی برای بازارسرمایه در شرایط ریزشی مانند فضای کنونی بورس بوده و کارایی مناسبی برای کاهش ریسک دارد.تیر 1393 معاملات اوراق اختیار فروش تبعی یا همان بیمه سهام 28شرکت در بورس آغاز شد. با اجرای این طرح بازار سرمایه عملا برای نخستین بار وارد کارزار رقابت با سیستم بانکی شد چرا که این اوراق میتواند به رقابت با سپرده‌های بانکی بپردازد و سرمایه‌گذارانی که دنبال سود بیشتری هستند را به سمت بورس جذب کند.
نحوه خرید اوراق تبعی
تمام اوراق تبعی منتشر شده در بورس، دارای نماد معاملاتی هستند که در اطلاعیه آنها درج می شود. شما می‌توانید با جستجوی نماد آنها در صفحات کارگزاری‌های بورسی، مقدار اوراق مورد نظر خود را باتوجه به قیمت در نظر گرفته شده برای هر ورق خریداری کنید.
به طور فرض اوراق تبعی قرار است که برای سهام شستا منتشر شود، موعد انتشار هم خرداد ماه است. برای این کار شما باید پیش از این که اوراق تبعی را بخرید، سهام شستا را از بازار بورس در پرتفوی خود خریداری کنید. این در اصل نخستین تفاوتی است که در ایران و سایر کشورها درباره این موضوع وجود دارد.
به طور مثال اگر تمایل داشته باشید که به مقدار ۵۰ هزار اوراق اختیار سرمایه گذاری تامین اجتماعی را در پرتفوی خود داشته باشید، این الزام وجود دارد که پیش از اعمال کردن دستور خریداری این اوراق، به میزان پنجاه هزار سهم در پرتفوی خودتان از این سهم داشته باشید تا اوراقش هم به شما برسد.
کاهش ریسک سیستماتیک
سهامدار می تواند با در اختیار داشتن اوراق اختیار فروش تبعی، ریسک سیستماتیک را به حداقل برساند. به این ترتیب در صورتی که قیمت سهم شرکت در تاریخ مورد توافق تاریخ اعمال، exercise date کمتر از قیمت مورد توافق قیمت اعمال exercise price باشد دارنده اوراق اختیار فروش میتواند با دریافت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم در بازار عادی منتفع شود
نماد اوراق اختیار فروش تبعی چگونه شکل می‌گیرد؟
نماد اوراق اختیار فروش تبعی به‌صورت معمول از حرف «ه» همراه با قسمتی از نماد پایه و همچنین تاریخ سررسید اوراق تشکیل میشود. به‌عنوان مثال برای سهم شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی«شستا» اوراق اختیار فروش تبعی با تاریخ سررسید خرداد سال 1401 با نماد "هشستا 103" منتشر میشود.
توجه
خریدار اوراق اختیار فروش تنها در تاریخ مقرر باید اختیار فروش را اعمال کند، پس‌ازاین تاریخ این اوراق اعمال نشده فرض میشود و تعهدی نسبت به آن وجود نخواهد داشت. از سویی مبلغ پرداخت‌شده بابت در اختیار گرفتن این اوراق به‌منزله پرداخت حق بیمه بوده و غیرقابل‌بازگشت است.
به این نکات توجه کنید
1- خریداران این اوراق حق فروش آن را تا تاریخ سر رسید نخواهند داشت، بنابراین از این لحاظ، این اوراق شبیه اوراق اختیار فروش اروپایی هستند.
2- این اوراق تنها به اشخاصی تعلق می‌گیرد که سهام شرکتی که اوراق اختیار فروش آن منتشر میشود را داشته باشند. مثلا: شخصی که سهام شرکت پتروشیمی کرمانشاه را دارد، میتواند اوراق اختیار فروش آن‌را خریداری کند.
3- خریداران تنها به میزان سهام تملک شده در بورس می‌توانند اقدام به خرید اوراق اختیار فروش تبعی کنند و خرید بیش از آن تعداد امکان پذیر نبوده و ابطال خواهد شد. بنابراین عرضه‌کننده اوراق تعهدی نسبت به مازاد خریداری شده نخواهد داشت.
4- این ابزار مالی سبب میشود تا با توجه به حذف ریسک در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاران به‌جای سرمایه‌گذاری در بازار پول به دنبال کسب سود بیشتر در بازار سرمایه باشند. زیرا علاوه بر اینکه سهامداران عمده در هنگام تعیین نرخ سهام در تاریخ اعمال می تواند درصد بیشتری را نسبت به نرخ اوراق مشارکت اعلام کنند (مثلا به جای 20 درصد نرخ اوراق مشارکت، 25 یا 30 درصد در نظر بگیرند) میتواند با توجه به تعیین فواصل زمانی واگذاری اوراق اختیار فروش از سوی سهامدار عمده، نسبت به اوراق مشارکت که حداقل یکساله است سود و منفعت بیشتری را نصیب سهامدار کند.
5- از آن جایی که این اوراق تبعی توانایی معامله مجدد را ندارند، درنهایت سهام پایه‌ای که موضوعیت این اوراق را دارد تا زمان انتهایی معاملات، قابلیت معامله‌اش را از دست می‌دهد.
نحوه استفاده سرمایه گذاران حقیقی از این اوراق :
- در سررسید، خریدار این اوراق میتواند به شرط حفظ سهام پایه، با اعمال این اختیار، سهام خود را به قیمت تضمین شده که بالاتر از قیمت امروز است، به فروش برساند.
- همچنین اعمال اختیار می تواند از طریق پرداخت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت روز انجام شود و دارنده اوراق سهام خود را هم نگه دارد.
از آنجا که استفاده از این اوراق در آینده توسط خریدار اوراق اختیاری است، خریدار میتواند در صورتی که در سررسید، قیمت سهام از قیمت تضمین شده بالاتر باشد از اعمال آن خودداری کند و سهم را با قیمت بالاتر در بازار به فروش برساند.
شرط استفاده از اختیار فروش تبعی نگهداری سهام تا سررسید است و در صورت فروش سهام موضوع اوراق اختیار تبعی، اختیار مذکور هم منقضی می شود.
مزایای اوراق اختیار فروش تبعی
1. تضمین حداقل سود برای سهامداران.
2. کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و حمایت سهامدار عمده از سهام شرکت.
3. اعتماد سرمایه‌گذاران به سهامی که اوراق اختیار خرید تبعی برای آنها منتشر میشود.
4. برخورداری سهامداران خرد از مزایای انتشار اوراق خرید تبعی.
5. عدم فروش سهام در بازارهای ریزشی و کم شدن هیجانات بازار.
معایب اوراق اختیار فروش تبعی
1 اتمام تعهد عرضه‌کننده اوراق پس از تاریخ اعمال.
2 وجود نداشتن بازار ثانویه برای معامله اوراق اختیار.
3 وجود سقف خرید برای هر کد معاملاتی
4 عرضه اوراق اختیار فروش تبعی سود مورد انتظار را تضمین نمی‌کند.
5 دارا بودن سهم در زمان خرید اوراق اختیار فروش تبعی
چگونه از لیست اوراق اختیار فروش تبعی مطلع شویم؟
برای مشاهده و پیگیری شرکت‌هایی که تاکنون اوراق اختیار فروش تبعی منتشر کرده‌اند و بررسی شرایط آنها می‌توانید به سایت tse.ir مراجعه کرده و در تب اطلاعات بازار قسمت لیست نمادهای معاملاتی به نماد مورد نظر خود دسترسی پیدا کنید.
نخستین عرضه اولیه بورس تهران به همراه اوراق اختیار فروش تبعی
با توجه به روند نزولی ادامه‌دار بازار سرمایه بورس تهران تصمیم گرفته شد همراه با عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌ها اوراق تبعی آن را نیز منتشر کنند که در سال جاری همزمان با تخصیص سهام شرکت صنعت غذایی کوروش در نماد غکوروش، معادل دارایی هر یک از خریداران سهام در نماد غکوروش (تعداد سهام خریداری شده در روز عرضه اولیه)، اوراق اختیار فروش تبعی با نماد "هکوروش۱۰۳" تخصیص یافت. این روش باتوجه به شرایط نزولی بازار و با هدف رفع نگرانی و تضمین حداقل سود برای سرمایه‌گذاران اجرا شد و مشارکت‌کنندگان در این عرضه دیگر نگران افت قیمت سهام خود نبوده و اطمینان خاطر از فروش سهام خود در سررسید با قیمت مناسب را دارند. سرمایه‌گذارانی می‌توانند از اوراق تبعی استفاده کنند که سهام مذکور را تا سررسید اوراق نگهداری کنند بنابراین فروش سهام قبل از سررسید، اوراق تبعی را فاقد اعتبار خواهد کرد.
خبرنگار: گلاره کحالی
نظر شما